Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, đóng góp khoảng 45% vào Tổng Sản phẩm Nội địa (GDP) và tạo việc làm cho 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này đang đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc tiếp cận nguồn tài chính bền vững. Hiện chỉ có dưới 9% DNNVV tiếp cận được tài chính bền vững, trong khi tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ.
Để tháo gỡ vấn đề này, các chuyên gia cho rằng cần xây dựng một khung chính sách toàn diện với 4 trụ cột chính. Đầu tiên là hoàn thiện khung pháp lý nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của DNNVV. Tiếp theo là cải cách tài chính để tăng cường khả năng tiếp cận nguồn vốn của các doanh nghiệp này. Thứ ba, nâng cao năng lực của DNNVV để giúp họ đáp ứng các yêu cầu về tài chính bền vững. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường để tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động vốn.
Các DNNVV tại Việt Nam đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận cả nguồn tài chính truyền thống và bền vững. Theo thống kê, tỷ lệ DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống còn 28% vào năm 2023. Đặc biệt, tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia khác trong khu vực.
Có ba rào cản chính hạn chế sự tham gia của DNNVV vào tài chính bền vững. Thứ nhất, nhiều doanh nghiệp thiếu kiến thức về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), điều này gây khó khăn cho họ trong việc đáp ứng các yêu cầu về tài chính bền vững. Thứ hai, sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương gây ra sự bất bình đẳng và khó khăn cho doanh nghiệp. Thứ ba, tình trạng khan hiếm sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV cũng là một thách thức lớn.
Để vượt qua những rào cản này, các chuyên gia đề xuất một số giải pháp phù hợp với thực tiễn tại Việt Nam và dựa trên kinh nghiệm quốc tế. Việc hoàn thiện khung pháp lý sẽ giúp tạo ra một môi trường pháp lý rõ ràng và thuận lợi cho DNNVV. Cải cách khu vực tài chính sẽ giúp tăng cường khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp. Nâng cao năng lực của DNNVV thông qua đào tạo và hỗ trợ sẽ giúp họ đáp ứng các yêu cầu về tài chính bền vững. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động vốn.
Việc thực thi đồng bộ các giải pháp này không chỉ giúp thúc đẩy huy động tài chính bền vững cho DNNVV mà còn góp phần tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Quan trọng hơn, đây không chỉ là một chính sách tài chính mà còn là nền tảng chiến lược để Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon, hướng tới một tương lai bền vững.