Annie Ernaux: Tự truyện từ phòng phá thai đến giải Nobel Văn học 2022

Chiều 6-10, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã công bố giải Nobel Văn học năm 2022 thuộc về tác giả Annie Eraux “vì lòng dũng cảm, sự sắc sảo lạnh lùng mà bà đã lột trần gốc rễ, sự ghẻ lạnh và hạn chế tập thể của ký ức cá nhân”.

Người đoạt giải Nobel Văn học sẽ nhận được khoản tiền thưởng 10 triệu kroner Thụy Điển (khoảng 914.000 USD). Theo Viện Hàn lâm Thụy Điển, giải thưởng này được trao cho người “tạo ra tác phẩm xuất sắc nhất trong lĩnh vực văn học theo chiều hướng lý tưởng”.

Nữ nhà văn Annie Ernaux bắt đầu sự nghiệp văn chương năm 1974 với ký ức về trải nghiệm phá thai trong tiểu thuyết  “Les Armoires Vides”. Annie Ernaux giải phóng ngôn từ về thân phận của người phụ nữ thông qua chính trải nghiệm của bản thân và thể hiện điều đó xuyên suốt trong các tác phẩm của mình. Điều này đã góp phần tạo nên tên tuổi của bà. 

Trong “Mémoire de fille” xuất bản năm 2016 (đã được Nhã Nam và NXB Văn học phát hành với tựa tiếng Việt là “Hồi ức thiếu nữ” vào đầu năm 2021), bà kể câu chuyện bị cưỡng hiếp trong trại hè năm 18 tuổi. Trong “Les années” năm 2008, bà vẽ một bức tranh tường rộng lớn về xã hội Pháp trong thời kỳ hậu chiến.

Bằng lăng kính xã hội và nữ quyền thông qua ký ức cá nhân, các tác phẩm của bà đã đến gần hơn với nhiều thế hệ độc giả. Văn của bà phẳng lặng, không trữ tình và không tô điểm, đôi khi khô khốc, cụt ngủn và dửng dưng. Nhưng ẩn trong đó là cuộc sống trần trụi, chân thực dưới con mắt của những độc giả cùng thời với bà, những gì đã tạo nên thế hệ của bà, những gì đã ghi dấu ấn trong đời sống hằng ngày của họ.

Annie Ernaux sinh ngày 1-9-1940 tại miền bắc nước Pháp. Bà là một nhà văn, giảng viên đại học, từng nhận bằng tiến sĩ danh dự của Đại học Cergy-Pontoise (2014). Tác phẩm của bà chủ yếu là tự truyện và tiểu luận, phản ánh cuộc đời cá nhân dưới góc nhìn xã hội học.

Nữ nhà văn đã sử dụng góc nhìn dân tộc học để mô tả thị trấn Cergy Pontoise, nơi bà vẫn sống cho đến ngày nay trong các tiểu thuyết như “Le journal du dehors” (1993), “La vie extérieure” (2000), “Regarde les lumières mon amour” (2014).

Những biểu tượng xuất hiện ngầm trong tác phẩm của Annie Ernaux cũng đã trở thành biểu tượng của cuộc đấu tranh xã hội hay bất bình đẳng giới và là nguồn cảm hứng cho các tác giả trẻ thế hệ sau, như Edouard Louis.

Năm 1984, bà đoạt giải Renaudot với tác phẩm tự truyện mang tên “La Place” (bản dịch tiếng Việt có tên “Một chỗ trong đời”, do Nhã Nam và NXB Hội Nhà văn xuất bản vào tháng 8-2017 ).

Trong năm 2008, Ernaux nhận giải thưởng Prix de la langue française, vinh danh toàn bộ sự nghiệp sáng tác văn chương của bà. Đến năm 2019, cuốn “Les Années” của bà được tạp chí Le Monde xếp vào danh mục 100 tác phẩm văn chương sáng giá của nền văn học Pháp.