Thị trường bất động sản (BĐS) Việt Nam đang trong giai đoạn chớm hồi phục, nhưng đề xuất đánh thuế cao trên giá trị chênh lệch giữa giá mua và bán BĐS theo từng lần chuyển nhượng của Bộ Tài chính đã gây ra nhiều lo ngại. TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, cho rằng đề xuất này sẽ gây ra cú sốc lớn cho thị trường BĐS và có thể khiến thị trường trở nên đình trệ.
Ông Nghĩa cho rằng việc đánh thuế cao không làm thị trường minh bạch hơn, mà chỉ khiến giao dịch bị đình trệ, nhà đầu tư dè dặt, thị trường mất đi sự linh hoạt cần thiết. Kinh nghiệm từ các nước phát triển như Singapore, Đức, Mỹ… cho thấy rằng đánh thuế cao giúp giảm đầu cơ và kéo giá nhà về mức hợp lý. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng điều này không khả thi với Việt Nam vì thị trường BĐS ở đây vẫn chủ yếu phục vụ nhu cầu để ở. Đa phần người mua nhà không phải đầu cơ, mà là tích lũy cả đời. Nhiều người bán nhà vì lý do bất khả kháng như lấy tiền trả nợ, ly hôn, chuyển công tác… Không thể đánh đồng họ với giới đầu tư chuyên nghiệp để rồi áp mức thuế 20% trên lợi nhuận.
Về giá nhà, ông Nghĩa cho rằng không riêng Việt Nam, giá BĐS toàn cầu luôn có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, trong bối cảnh nguồn cung khan hiếm như hiện nay, thuế sẽ còn làm giá nhà tăng lên cao hơn mức tăng giá của thị trường. Người bán sẽ cộng khoản thuế này vào giá bán và người mua – đa phần là dân thu nhập trung bình – sẽ phải gánh chịu.
Mục tiêu an sinh xã hội, nâng cao đời sống người dân sẽ không đạt được nếu thị trường BĐS bị đình trệ. Ông Nghĩa lấy ví dụ cụ thể, năm 2024, Hà Nội thu hơn 48.590 tỷ đồng từ nhà đất, chiếm gần 10% tổng thu ngân sách địa phương. Nếu thị trường đóng băng vì thuế cao, thì khoản thu này cũng sẽ tụt dốc không phanh.
Ông Nghĩa cũng nhấn mạnh rằng BĐS là “đầu kéo” của nền kinh tế. Nếu thị trường này suy giảm, hiệu ứng domino sẽ xảy ra: ngân sách sụt thu, doanh nghiệp cắt giảm sản xuất, ngân hàng ôm nợ xấu, tăng trưởng kinh tế bị ảnh hưởng…
Về giải pháp, ông Nghĩa cho rằng muốn giá nhà hạ nhiệt, giải pháp không nằm ở việc đánh thuế, mà phải từ gốc: tăng cung, tháo gỡ rào cản pháp lý. Mức thuế chuyển nhượng 2% không tính theo thời gian nắm giữ là cách làm phù hợp với một thị trường BĐS còn ở giai đoạn phát triển sơ khai như Việt Nam.
Thay vì đánh thuế cao, ông Nghĩa đề xuất cần tập trung vào việc tăng cung và tháo gỡ các rào cản pháp lý để phát triển thị trường BĐS minh bạch và hiệu quả hơn. Việc này sẽ giúp thị trường trở nên linh hoạt và phù hợp với nhu cầu thực tế của người dân, từ đó thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
Để đạt được mục tiêu đó, các cơ quan chức năng cần nghiên cứu và áp dụng các giải pháp phù hợp, đồng thời tiếp thu ý kiến từ các chuyên gia và doanh nghiệp để xây dựng chính sách hiệu quả và phù hợp với thị trường BĐS Việt Nam.