“Hoàng Việt nhất thống dư địa chí” được xem là bộ địa chí đầu tiên của triều Nguyễn, vừa là một thư tịch chính thống nhằm khẳng định cương vực của quốc gia, vừa tỏ rõ ý thức độc lập, văn hiến của một dân tộc tự cường vào đầu thế kỷ XIX.
“Hoàng Việt nhất thống dư địa chí” của tác giả – Thượng thư Bộ binh Lê Quang Định, do nhà nghiên cứu Phan Đăng dịch và chú giải, NXB Thế giới liên kết với Cty Cổ phần sách Thái Hà phát hành.
“Hoàng Việt nhất thống dư địa chí” được trao giải A, trong giải thưởng Sách Quốc gia lần V -2022
Sự ra đời của “Hoàng Việt nhất thống dư địa chí” có ý nghĩa rất lớn đối với công cuộc xây dựng đất nước, xây dựng triều đại của nhà Nguyễn. Lãnh thổ dài rộng từ Nam chí Bắc được chép trong đó là một biểu thị về sự hùng mạnh của Việt Nam vào đầu thế kỷ XIX.
Một trang bản gốc của “Hoàng Việt nhất thống dư địa chí” Ảnh: Nom Foundation (Hội bảo tồn di sản chữ Nôm)
“Hoàng Việt nhất thống dư địa chí” đã mô tả một cách chính xác về đường đi, các dịch trạm, địa danh, sông núi, khe suối, ngòi rạch, về cửa biển, kèm theo lời tường giải rất cụ thể về mặt mạnh mặt yếu, chỗ hiểm chỗ thuận lợi của từng địa phương.
Bộ sách được nhà nghiên cứu, dịch giả Phan Đăng dịch lần đầu vào năm 1997, 2012 nhưng còn thiếu sót. Ấn phẩm được tái bản lần này đã khắc phục những điều chưa hoàn chỉnh và truyền tải tốt nhất tinh thần của tác giả.
Tác giả Lê Quang Định (1759 – 1813) tự Tri Chỉ, hiệu Tấn Trai và Chỉ Sơn, quê chính ở làng Tiên Nộn, nay thuộc xã Phú Mậu, huyện Phú Vang tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Thuở thiếu thời, vì nhà nghèo lại sớm mồ côi cha, nên ông theo anh vào Gia Định lập nghiệp. Ông là người thông minh và hiếu học, nhờ vậy khi đến miền Nam đã được lương y Hoàng Đình Thắng giúp đỡ, có điều kiện học tập rồi lại gả con gái cho.
Năm 1788, Nguyễn Ánh lấy lại Gia Định rồi cho mở khoa thi, ông đỗ đạt và được trọng dụng. Ban đầu ông được bổ làm việc trong Hàn Lâm viện, thăng Đông Cung thị giảng, rồi Hữu Tham tri.
Năm 1802 vua Gia Long bổ Lê Quang Định làm Thượng thư Bộ Binh và cử làm Chánh sứ. Trong thời gian làm việc ở Bộ Binh, Lê Quang Định được vua Gia Long cử biên soạn bộ “Hoàng Việt nhất thống dư địa chí” – bộ sách hoàn thành và dâng lên nhà vua vào năm 1806.
Theo Báo Người Lao Động (www.nld.com.vn)