NSND Kim Cương, một trong những biểu tượng của sân khấu kịch Việt Nam, đã được vinh danh là một trong 60 cá nhân có đóng góp tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển TP HCM (1975-2025). Vở kịch “Lá sầu riêng” do bà sáng tác, một tác phẩm đi vào lòng người, cũng được vinh danh trong “50 tác phẩm văn học – nghệ thuật tiêu biểu của TP HCM”.
NSND Kim Cương không chỉ là một nghệ sĩ tài năng mà còn là một chứng nhân lịch sử, người đã chứng kiến và góp phần vào sự phát triển của sân khấu Việt Nam sau những năm tháng chiến tranh. Bà chia sẻ những tâm tư, trăn trở và khát vọng về một nền sân khấu phát triển bền vững, giàu bản sắc và luôn sống trong lòng khán giả.
Phóng viên: Nhìn lại hành trình nghệ thuật và cống hiến, bà tâm đắc điều gì?
NSND Kim Cương, một tượng đài của sân khấu kịch Việt Nam, luôn đau đáu với nghề
NSND KIM CƯƠNG: Điều tôi tâm đắc nhất là được sống, được làm nghề và được cống hiến trong một đất nước hòa bình. Trước năm 1975, văn nghệ sĩ bị chia cắt bởi chiến tranh. Khi đất nước thống nhất, chúng tôi có cơ hội gặp gỡ, giao lưu, cùng nhau biểu diễn và học hỏi. Chính nghệ thuật đã giúp xóa nhòa khoảng cách, hàn gắn những vết thương chiến tranh, tạo nên một sức mạnh đoàn kết to lớn.
Bà cảm nhận thế nào về tinh thần đoàn kết của văn nghệ sĩ TP HCM trong công cuộc xây dựng đất nước?
<img class="aligncenter" title="NSND Kim Cương trong một vai diễn đầy cảm xúc" src="https://cloud.linh.pro/doisongxahoi/2025/04/img8447-17453877652151948910276-4-0-1285-2050-crop-17453887391951315153039.avif" alt="NSND KIM CƯƠNG: Làm nghệ sĩ của đất nước hòa bình, thật hạnh phúc! – Ảnh 2." title="NSND Kim Cương trong một vai diễn đầy cảm xúcNSND KIM CƯƠNG: Trong 50 năm qua, văn nghệ sĩ TP HCM nói riêng và cả nước nói chung đã có cơ hội sống trọn vẹn với đam mê. Chúng tôi được tự do sáng tạo, thể hiện góc nhìn riêng về xã hội, con người, lịch sử mà không còn bị giới hạn bởi chiến tranh hay định kiến. Đoàn Kịch nói Kim Cương tự hào là đơn vị nghệ thuật đầu tiên sáng đèn sau ngày 30-4-1975 với vở “Lá sầu riêng”. Tinh thần đoàn kết của văn nghệ sĩ xuất phát từ sự thấu hiểu rằng nghệ thuật là cầu nối cảm xúc giữa người với người, giữa quá khứ và hiện tại.
Sự đoàn kết, đồng lòng của giới văn nghệ sĩ TP.HCM đã góp phần không nhỏ vào việc xây dựng một nền văn hóa nghệ thuật tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Họ đã cùng nhau vượt qua những khó khăn, thử thách để mang đến cho khán giả những tác phẩm chất lượng, giàu ý nghĩa nhân văn.
<img class="aligncenter" title="NSND Kim Cương tại lễ tôn vinh những đóng góp cho sự phát triển của TP HCM" src="https://cloud.linh.pro/doisongxahoi/2025/04/kim-cuong-17456729248621970743871.avif" alt="NSND KIM CƯƠNG: Làm nghệ sĩ của đất nước hòa bình, thật hạnh phúc! – Ảnh 2." title="NSND Kim Cương tại lễ tôn vinh những đóng góp cho sự phát triển của TP HCM"NSND Kim Cương tại lễ “Tôn vinh các cá nhân tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển TP HCM (1975-2025)” tại Nhà hát Thành phố ngày 23-4 (Ảnh: KIM NGÂN)
Sau năm 1975, không ít nghệ sĩ đối mặt với lựa chọn đầy thử thách: ở lại hay ra đi. Bà có chia sẻ gì về việc này?
NSND KIM CƯƠNG: Tôi và nhiều nghệ sĩ khác đã chọn ở lại vì không thể sống thiếu sân khấu, thiếu tiếng vỗ tay của khán giả. Với tôi, nghệ sĩ phải sống cùng khán giả của mình. Tình yêu nghề là vô giá, và TP HCM là nơi nghệ sĩ sân khấu được thỏa sức sáng tạo, thể hiện trách nhiệm với nghệ thuật dân tộc.
Quyết định ở lại của NSND Kim Cương và nhiều nghệ sĩ khác đã góp phần quan trọng vào việc duy trì và phát triển nền sân khấu Việt Nam sau chiến tranh. Họ đã trở thành những người tiên phong, đặt nền móng cho một giai đoạn phát triển mới của sân khấu nước nhà.
Bà trăn trở gì về diện mạo sân khấu TP HCM hiện nay và thế hệ kế thừa?
NSND KIM CƯƠNG: “Sân khấu đang sống nhưng sống yếu” – đó là nỗi niềm của nhiều nghệ sĩ lão thành. Chúng tôi lo lắng không chỉ vì lượng khán giả ngày càng giảm, mà còn vì tinh thần sáng tạo, tính chuyên nghiệp và bản sắc sân khấu truyền thống đang dần phai nhạt. Điều đáng lo ngại hơn là lực lượng kế thừa chưa đủ độ chín về tư duy, khiến sân khấu hôm nay đẹp về hình thức nhưng thiếu “hồn” sâu lắng.
Tuy nhiên, tôi vẫn kỳ vọng vào những sân khấu tử tế như 5B, Nhà hát Trần Hữu Trang, IDECAF, Thiên Đăng, Hồng Vân, Hoàng Thái Thanh… Những nơi này vẫn sáng đèn, nuôi dưỡng những mầm non sân khấu.
Thực tế, sự “sống yếu” của sân khấu hiện nay là một vấn đề nhức nhối, đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội. Để vực dậy sân khấu, cần có những giải pháp đồng bộ từ việc đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng tác phẩm đến việc khơi dậy niềm đam mê của khán giả, đặc biệt là giới trẻ.
<img class="aligncenter" title="NSND Kim Cương luôn đau đáu về thế hệ kế thừa của sân khấu Việt Nam" src="https://cloud.linh.pro/doisongxahoi/2025/04/2722974346775175965783824624233126508779540n-1643156017785390320690.avif" alt="NSND KIM CƯƠNG: Làm nghệ sĩ của đất nước hòa bình, thật hạnh phúc! – Ảnh 4." title="NSND Kim Cương luôn đau đáu về thế hệ kế thừa của sân khấu Việt Nam"Để sân khấu cả nước nói chung, TP HCM nói riêng phát triển bền vững và tạo dấu ấn, theo bà cần phải làm gì?
NSND KIM CƯƠNG: Nhìn lại 50 năm thống nhất, văn nghệ sĩ TP HCM tự hào đã góp phần tạo nên một đời sống tinh thần sôi động, phản ánh chân thực tâm thức và biến chuyển của thời đại. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, cần có một chiến lược bài bản và đồng bộ. Nghệ sĩ trẻ là tương lai của sân khấu, nhưng họ đang thiếu sân chơi, thiếu cơ hội rèn luyện và thể hiện tài năng. Cần đầu tư cho các chương trình phát hiện, đào tạo và nâng đỡ nghệ sĩ trẻ một cách hệ thống thông qua học bổng, dự án nghệ thuật, trại sáng tác và cả chính sách đãi ngộ.
Công tác đào tạo hiện nay vẫn mang tính hàn lâm, xa rời thực tiễn sân khấu. Đoàn Kim Cương trước đây đào tạo ngay tại cánh gà, học đi đôi với hành. Diễn trong rạp khác với diễn ở sân bãi, cần có bài học thực tiễn để “bắt nhịp” với kỹ năng xử lý sân khấu, cảm thụ kịch bản và hóa thân vai diễn một cách tự nhiên. Hiện nay, các sân khấu xã hội hóa là nơi trực tiếp nuôi dưỡng nghệ sĩ trẻ, nhưng lại không có đủ điều kiện tài chính để “gồng gánh” việc đào tạo.
Bà có hiến kế gì trong việc đào tạo đội ngũ diễn viên trẻ?
NSND KIM CƯƠNG: Theo tôi, cần có chính sách hỗ trợ đào tạo đặc biệt dành cho nghệ sĩ trẻ và những sân khấu có mô hình đào tạo gắn với biểu diễn thực tế. Chẳng hạn như miễn giảm học phí, cấp học bổng cho học viên theo học nghệ thuật sân khấu truyền thống tại TP HCM; liên kết đào tạo để hình thành chuỗi khép kín giữa “nhà trường – nhà hát – sân khấu xã hội hóa” nhằm bảo đảm sinh viên sau khi học có nơi làm việc.
Không có diễn viên trẻ thì sẽ không thể có tương lai cho sân khấu. Việc xây dựng một cơ chế đặc thù cho đào tạo diễn viên trẻ tại TP HCM không chỉ là một gợi ý, mà là một yêu cầu cấp thiết. Đầu tư cho nguồn lực kế thừa chính là đầu tư cho sức sống bền vững của sân khấu mai sau.
Những hiến kế của NSND Kim Cương là vô cùng quý báu, thể hiện tâm huyết và trách nhiệm của bà đối với sự nghiệp phát triển sân khấu nước nhà. Hy vọng rằng, những ý kiến này sẽ được các cấp quản lý quan tâm, xem xét và đưa vào thực tiễn, góp phần tạo nên một diện mạo mới cho sân khấu Việt Nam trong tương lai.
NSND Kim Cương, nguyên sáng lập và Trưởng Đoàn Kịch nói Kim Cương, là một trong những nghệ sĩ tiên phong đưa kịch nói đến gần hơn với công chúng miền Nam sau năm 1975. Bà không chỉ là một diễn viên tài năng mà còn là một đạo diễn, biên kịch xuất sắc, với nhiều tác phẩm để đời như “Lá sầu riêng”, “Dưới hai màu áo”, “Bông hồng cài áo”…
Bà cũng từng đảm nhiệm vai trò Ủy viên Trung ương MTTQ Việt Nam (2009-2024), Phó Chủ tịch Hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo, người tàn tật và trẻ mồ côi TP HCM. Cống hiến của bà không chỉ ở lĩnh vực nghệ thuật mà còn trong công tác xã hội. Bà đã được Báo Người Lao Động trao tặng giải thưởng “Nghệ sĩ trọn đời vì cộng đồng” vào năm 2023.
NSND Kim Cương là một tấm gương sáng về tài năng, đạo đức và lòng yêu nghề. Bà đã dành cả cuộc đời mình để cống hiến cho sân khấu và cho xã hội. Những đóng góp của bà sẽ mãi được ghi nhớ và trân trọng.