Rắc rối doanh nghiệp bị tuyên trả 22,5 tỉ đồng

Ngày 13-6, Cục Thi hành án dân sự (THADS) tỉnh Bạc Liêu triệu tập đại diện Công ty Chế biến thủy sản xuất nhập khẩu Âu Vững II (gọi tắt là Công ty Âu Vững II; xã Tân Thạnh, thị xã Giá Rai, tỉnh Bạc Liêu) và ông Đỗ Ngọc Quí (ngụ phường 2, TP Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng) để giải quyết thi hành án Bản án số 244 ngày 21-4-2022 của TAND Cấp cao tại TP HCM. Bản án này buộc Công ty Âu Vững II bồi thường giá trị đất cho ông Quí hơn 22,5 tỉ đồng.

Địa phương cưỡng chế thu hồi đất sai

Theo hồ sơ, năm 2009, tỉnh Bạc Liêu chủ trương quy hoạch KCN Láng Trâm tại xã Tân Thạnh, huyện Giá Rai, nay là thị xã Giá Rai. Đến năm 2010, UBND tỉnh Bạc Liêu có quyết định giao cho Ban Giải phóng mặt bằng và Ban Quản lý các KCN thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng.

Do có nhu cầu mở rộng quy mô sản xuất, Công ty Âu Vững II đã cho Ban Quản lý KCN tỉnh Bạc Liêu ứng vốn để bồi thường cho 4 hộ dân, trong đó có hộ ông Quí bị ảnh hưởng hơn 2 ha. Ông Quí không đồng ý với giá bồi thường và không chịu giao đất, từ đó, UBND tỉnh Bạc Liêu ban hành nhiều công văn đôn đốc UBND huyện Giá Rai tiến hành cưỡng chế thu hồi đất đối với ông Quí.

Ngày 26-8-2014, Chủ tịch UBND huyện Giá Rai ban hành Quyết định 2934 về việc áp dụng biện pháp cưỡng chế, thu hồi hơn 2 ha đất của ông Quí. Buổi cưỡng chế có sự giám sát, phối hợp của 7 cơ quan, ban ngành cấp tỉnh. Sau đó, Ban Quản lý các KCN tỉnh Bạc Liêu ký hợp đồng cho Công ty Âu Vững II san lấp mặt bằng, xây dựng cơ sở hạ tầng tổng thể trên phần đất thu hồi của ông Quí.

Năm 2016, TAND thị xã Giá Rai chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Quí, tuyên hủy bỏ toàn bộ các quyết định thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất của UBND huyện Giá Rai. Bản án có hiệu lực vì không bị kháng nghị, kháng cáo.

Tuy nhiên, đến năm 2017, UBND tỉnh Bạc Liêu lại ban hành quyết định giao khu đất hơn 4,4 ha cho Công ty Âu Vững II thuê, trong đó có phần đất của ông Quí đã bị tòa án tuyên hủy các quyết định cưỡng chế, thu hồi sai.

Một năm sau, UBND tỉnh Bạc Liêu phát hiện sự việc nên ban hành lại quyết định chỉ cho Công ty Âu Vững II thuê ngoài phạm vi đất của ông Quí thì Công ty Âu Vững II đã xây dựng xong nhiều hạng mục công trình trị giá hàng trăm tỉ đồng trên phần đất này. Từ đây, nhiều tình huống pháp lý phức tạp đã xảy ra.

Công ty Âu Vững II đã hoàn thành nhiều hạng mục công trình hàng trăm tỉ đồng trên đất của ông Quí

Doanh nghiệp phải bồi thường?

Qua 2 cấp xét xử sơ thẩm và phúc thẩm vụ kiện tranh chấp quyền sử dụng đất, TAND tỉnh Bạc Liêu và TAND Cấp cao tại TP HCM đều tuyên buộc Công ty Âu Vững II trả giá trị đất là hơn 22,5 tỉ đồng cho ông Quí. Các bản án nhận định do các quyết định cưỡng chế thu hồi đất sai nên phần đất mà Công ty Âu Vững II được cho thuê xây dựng nhà máy vẫn thuộc quyền sử dụng của ông Quí. Tuy nhiên, do trên phần đất này đã hình thành, tồn tại các công trình đầu tư của Công ty Âu Vững II nên tòa án không chấp nhận yêu cầu trả lại đất cho ông Quí mà buộc Công ty Âu Vững II bồi thường cho ông Quí giá trị đất như trên. Ngoài ra, các cấp tòa không đả động gì tới trách nhiệm của các cơ quan chức năng địa phương đã có nhiều quyết định dẫn đến hậu quả trên.

Theo luật sư Lê Thanh Thuận, Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Cà Mau, việc TAND các cấp tuyên buộc Công ty Âu Vững II bồi thường giá trị đất cho ông Quí là chưa đúng đối tượng. “Công ty Âu Vững II không tự ý chiếm đất của ông Quí mà được chính quyền địa phương giao đất và cho xây dựng nhà máy. UBND huyện Giá Rai đã cưỡng chế thu hồi đất của ông Quí trái pháp luật thì phải có trách nhiệm giải quyết hậu quả cho việc làm sai đó. Mặt khác, Công ty Âu Vững II đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính với nhà nước từ trước khi có vụ kiện xảy ra. Đúng ra ông Quí phải khởi kiện yêu cầu cá nhân, tổ chức nào đã thu hồi đất của ông phải bồi thường thiệt hại. Xét về quan hệ pháp lý thì giữa Công ty Âu Vững II và ông Quí hoàn toàn không có quan hệ tranh chấp” – luật sư Thuận phân tích.

Còn ý kiến của luật gia, cán bộ hưu trí Trần Thanh Giang (Hội Luật gia tỉnh Bạc Liêu) cho rằng tòa án xử buộc Công ty Âu Vững II bồi thường 22,5 tỉ đồng cho ông Quí là không có cơ sở. “Tòa án phán quyết sai đối tượng vì Công ty Âu Vững II không có thẩm quyền để lấy đất của ông Quí xây dựng nhà máy. Đất của ông Quí nằm trong quy hoạch KCN Láng Trâm, nếu không thu hồi cấp cho Công ty Âu Vững II thì cũng thu hồi cấp cho công ty khác. Cá nhân, tổ chức nào gây ra hậu quả thì cá nhân, tổ chức đó phải chịu trách nhiệm” – ông Giang nói.