Nội dung chính
Sân khấu cải lương TP.HCM đã trải qua 50 năm đầy thăng trầm, khẳng định vị thế là một trong những loại hình nghệ thuật truyền thống quý giá, góp phần làm phong phú nền văn hóa nước nhà. Để kỷ niệm dấu mốc quan trọng này, Hội Sân khấu TP.HCM đã cho ra mắt công trình biên khảo “Sân khấu cải lương TP.HCM giai đoạn 1975-2025”, một nỗ lực đáng ghi nhận nhằm tổng kết và đánh giá chặng đường phát triển của bộ môn nghệ thuật này.
Cuốn sách “Sân khấu cải lương TP.HCM giai đoạn 1975-2025” không chỉ là một công trình kỷ niệm mà còn là một tài liệu nghiên cứu quý giá, tập hợp những bài viết sâu sắc từ các nhà nghiên cứu, nghệ sĩ, nhà lý luận phê bình và báo chí. Các tác giả đã cùng nhau phác họa bức tranh toàn cảnh về sân khấu cải lương, một “đặc sản” văn hóa của miền Nam, từ sau ngày thống nhất đất nước.
Cải Lương: Từ Quá Khứ Đến Tương Lai
Ngay sau năm 1975, Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ vai trò quan trọng của văn hóa – nghệ thuật, trong đó có cải lương, trong công cuộc xây dựng xã hội mới. Nghị quyết 33-NQ/TW năm 2014 về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đã tạo hành lang pháp lý vững chắc, tạo động lực để nghệ thuật cải lương tiếp tục phát triển một cách bền vững.
Các bài viết trong cuốn sách đã phân tích sâu sắc nhiều vở diễn kinh điển như “Thái hậu Dương Vân Nga”, “Tấm lòng của biển”, “Rạng ngọc Côn Sơn”, “Chim Việt cành Nam”, “Người ven đô”, “Tiếng trống Mê Linh”… Những tác phẩm này không chỉ phản ánh hiện thực cuộc sống mà còn truyền tải những giá trị đạo đức, lòng yêu nước và lý tưởng cách mạng cao đẹp.
Những vở diễn cải lương đi vào lòng người
Những Thành Tựu Đáng Tự Hào
Trong suốt 50 năm qua, sân khấu cải lương TP.HCM đã gặt hái được nhiều thành tựu đáng tự hào. Một trong số đó là việc xây dựng được một đội ngũ nghệ sĩ tài năng, được Nhà nước vinh danh với các danh hiệu cao quý như NSND và NSƯT. Những nghệ sĩ như NSND Trọng Phúc, NSND Thanh Ngân, NSND Quế Trân, NSƯT Võ Minh Lâm… đã tiếp nối truyền thống, đồng thời không ngừng đổi mới để đưa cải lương đến gần hơn với khán giả trẻ.
Bên cạnh đó, đội ngũ soạn giả cải lương tại TP.HCM cũng đã có những đóng góp to lớn, tạo ra những kịch bản chất lượng, giàu tính nghệ thuật. Những tên tuổi như Lê Duy Hạnh, Đức Hiền, Đăng Minh, Hoàng Song Việt, Võ Tử Uyên, Phạm Văn Đằng… đã góp phần làm nên những “nét son” cho sân khấu cải lương thành phố.
Bìa quyển sách “Sân khấu cải lương giai đoạn 1975-2025”
Bìa quyển sách biên khảo “Sân khấu cải lương giai đoạn 1975-2025” của Hội Sân khấu TP HCM. (Ảnh: THANH HIỆP)
Kho Tàng Tư Liệu Quý Giá
Cuốn sách “Sân khấu cải lương TP.HCM giai đoạn 1975-2025” được thực hiện bởi những tên tuổi uy tín trong giới sân khấu như NSND Trần Minh Ngọc, NSND Trần Ngọc Giàu, NSƯT Ca Lê Hồng, TS Huỳnh Quốc Thắng, TS Mai Mỹ Duyên, đạo diễn Tôn Thất Cần, ThS – đạo diễn Thanh Hiệp…
NSND Trần Ngọc Giàu chia sẻ: “Đây là công trình tâm huyết của Hội Sân khấu TP.HCM, là những tư liệu, bài viết cơ bản về sân khấu cải lương từ năm 1975 đến nay. Hội Sân khấu TP.HCM sẽ tiếp tục tập hợp, cập nhật thêm tư liệu mới trong những lần tái bản sau”.
Ngoài hơn 50 bài viết, cuốn sách còn có phần phụ lục với hơn 200 hình ảnh màu và đen trắng của các nghệ sĩ, đạo diễn, họa sĩ, tác giả, nhạc sĩ đã gắn bó với sân khấu cải lương trong suốt nhiều năm qua. Đây là một kho tàng tư liệu vô giá, giúp người đọc hiểu rõ hơn về lịch sử và sự phát triển của bộ môn nghệ thuật này.
Cải lương – Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn
Những Góc Nhìn Đa Chiều
Cuốn sách cũng đề cập đến nhiều vấn đề quan trọng khác như: tư liệu về giải Trần Hữu Trang (1991-2012), giải Chuông vàng vọng cổ, giải Bông lúa vàng; hoạt động sản xuất, phân khúc khán giả và sự tác động của hình thức video cải lương; các trường phái ca hơi dài khi thể hiện bài vọng cổ; góc nhìn phân tích từ cải lương hồ quảng đến cải lương tuồng cổ; hình thức dàn dựng và những bài học quý từ NSND Huỳnh Nga, NSND Đoàn Bá, NSND Trần Ngọc Giàu… Ngoài ra, sách còn ghi lại các tọa đàm chuyên đề của Hội Sân khấu TP.HCM, như “Sân khấu cải lương TP.HCM 1975-2025”, “Tính văn học trong sân khấu cải lương giai đoạn từ năm 1975 đến nay”…
NSƯT Ca Lê Hồng nhận định: “Tập sách đã nói lên được vấn đề cốt lõi: Từ một loại hình nghệ thuật dân gian Nam Bộ, cải lương tại TP.HCM đã trở thành di sản sống động, vừa mang bản sắc dân tộc vừa thích ứng linh hoạt với thời đại mới. Thành quả này là kết tinh từ sự nỗ lực của văn nghệ sĩ và sự lãnh đạo kịp thời, sâu sát của Đảng, qua đó giúp sân khấu cải lương phát triển bền vững suốt nửa thế kỷ qua”.
Những người làm nên cuốn sách tâm huyết
Một số thành viên tham gia thực hiện tập sách (từ trái sang): Soạn giả Đức Hiền, đạo diễn Tôn Thất Cần, ThS – đạo diễn Thanh Hiệp và ông Nguyễn Văn Giỏi (Đoàn Cải lương Sài Gòn 1). Ảnh: NGUYỄN TRUNG
Hướng Đến Tương Lai
Cuốn sách “Sân khấu cải lương TP.HCM giai đoạn 1975-2025” không chỉ là một công trình tổng kết quá khứ mà còn là một sự khởi đầu cho tương lai. Hy vọng rằng, cuốn sách sẽ góp phần bảo tồn và phát triển sân khấu cải lương, đồng thời truyền lửa cho thế hệ trẻ, giúp họ kế thừa và đổi mới, giữ gìn những giá trị nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh đất nước đang vươn mình mạnh mẽ.
Việc đưa cải lương đến gần hơn với công chúng trẻ là một nhiệm vụ quan trọng. Cần có những giải pháp sáng tạo, những hình thức biểu diễn mới mẻ để thu hút sự quan tâm của giới trẻ, giúp họ hiểu và yêu thích bộ môn nghệ thuật này. Đồng thời, cần có sự đầu tư hơn nữa vào việc đào tạo đội ngũ nghệ sĩ trẻ, tạo điều kiện cho họ phát triển tài năng và đóng góp vào sự phát triển của sân khấu cải lương.
Tóm lại, “Sân khấu cải lương TP.HCM giai đoạn 1975-2025” là một công trình ý nghĩa, góp phần khẳng định vị thế của cải lương trong nền văn hóa Việt Nam. Cuốn sách là nguồn tư liệu quý giá cho những ai yêu mến bộ môn nghệ thuật này, đồng thời là lời kêu gọi chung tay bảo tồn và phát triển cải lương trong tương lai.