Nội dung chính
NASA vừa chính thức công bố hoàn tất quá trình kiểm tra hoạt động ban đầu của SPHEREx, dự án đầy tham vọng hứa hẹn sẽ mở ra một chương mới trong việc khám phá lịch sử vũ trụ. “Cỗ máy thời gian” này sẽ bắt đầu hành trình khai phá vũ trụ vào cuối tháng 4, mang theo kỳ vọng về những kiến thức chưa từng có về sự tiến hóa của vũ trụ.
SPHEREx, viết tắt của “Máy quang phổ nghiên cứu lịch sử vũ trụ, kỷ nguyên Tái ion hóa và thám hiểm băng”, không chỉ là một kính viễn vọng không gian thông thường. Nó được thiết kế để thu thập dữ liệu về vũ trụ sơ khai, đặc biệt là kỷ nguyên Tái ion hóa, một giai đoạn quan trọng trong lịch sử vũ trụ khi các ngôi sao và thiên hà đầu tiên hình thành.
Hình ảnh từ lần chụp thử nghiệm, hé lộ khả năng thu thập dữ liệu vượt trội của SPHEREx.
“Tàu vũ trụ của chúng tôi hiện đã mở rộng tầm mắt trên vũ trụ và hoạt động đúng như thiết kế,” nhà khoa học Olivier Doré từ nhóm điều hành SPHEREx, thuộc Phòng thí nghiệm Động cơ phản lực NASA và Viện Công nghệ California (Caltech – Mỹ) chia sẻ, cho thấy sự tự tin vào khả năng của dự án.
SPHEREx đã được phóng lên quỹ đạo Trái Đất bằng tên lửa Falcon 9 của SpaceX vào ngày 11 tháng 3 và trải qua giai đoạn triển khai, kiểm tra hoạt động trên quỹ đạo. Giờ đây, nó đã sẵn sàng để thực hiện sứ mệnh kéo dài 2 năm, quét toàn bộ bầu trời 4 lần bằng “đôi mắt” cực nhạy, tập trung vào ánh sáng hồng ngoại.
Không giống như mắt người, SPHEREx có thể thu được ánh sáng hồng ngoại, một loại ánh sáng mà chúng ta không thể nhìn thấy. Sau đó, nó sẽ xử lý hình ảnh và gán màu ánh sáng khả kiến cho mỗi bước sóng hồng ngoại, cho phép các nhà khoa học xác định thành phần của vật thể hoặc khoảng cách của thiên hà một cách chính xác hơn.
Vậy, điều gì khiến SPHEREx trở nên đặc biệt và tại sao nó được mệnh danh là “cỗ máy thời gian”?
Khám Phá Vũ Trụ Sơ Khai: SPHEREx và Kỷ Nguyên Tái Ion Hóa
SPHEREx có khả năng quan sát các vật thể cách chúng ta hàng tỉ năm ánh sáng. Điều này có nghĩa là ánh sáng từ những vật thể này đã mất hàng tỉ năm để đến được đài quan sát của chúng ta. Khi chúng ta nhìn vào những vật thể xa xôi này, chúng ta thực sự đang nhìn vào quá khứ.
Ví dụ, khi quan sát một vật thể cách chúng ta 13 tỉ năm ánh sáng, chúng ta đang nhìn vào hình ảnh của nó từ 13 tỉ năm trước. Đó là cách mà SPHEREx, giống như kính viễn vọng James Webb, hoạt động như một “cỗ máy thời gian”, cho phép chúng ta nhìn lại những thời điểm sơ khai của vũ trụ.
SPHEREx trong quá trình chế tạo, thể hiện sự tỉ mỉ và công nghệ tiên tiến.
Một trong những mục tiêu chính của SPHEREx là nghiên cứu kỷ nguyên Tái ion hóa, một giai đoạn quan trọng trong lịch sử vũ trụ khi các ngôi sao và thiên hà đầu tiên hình thành. Trước đây, người ta cho rằng kỷ nguyên này bắt đầu khoảng 1 tỉ năm sau Vụ nổ Big Bang. Tuy nhiên, những bằng chứng gần đây cho thấy nó có thể đã bắt đầu sớm hơn, chỉ vài trăm triệu năm sau Big Bang, tức là hơn 13 tỉ năm trước.
Ưu Điểm Vượt Trội Của SPHEREx: “Màu Cầu Vồng” và Quang Phổ Ánh Sáng Hoàn Chỉnh
SPHEREx sở hữu một lợi thế đặc biệt so với các kính viễn vọng trước đây: nó sử dụng các bộ lọc “màu cầu vồng” đặc biệt thay vì các bộ lọc tiêu chuẩn chỉ cho phép một màu cụ thể đi qua. Bộ lọc này cho phép các bước sóng bị chặn thay đổi dần dần từ trên xuống dưới, giúp thu được quang phổ ánh sáng vũ trụ hoàn chỉnh hơn.
Kỹ thuật này mở ra một cánh cửa mới để hiểu rõ hơn về thành phần và tính chất của các vật thể trong vũ trụ, từ những ngôi sao xa xôi đến các phân tử nước sơ khai.
Bài Học và Kỳ Vọng: SPHEREx Mở Ra Kỷ Nguyên Mới Cho Thiên Văn Học
Sứ mệnh SPHEREx không chỉ là một dự án khoa học, mà còn là một hành trình khám phá những bí ẩn sâu xa nhất của vũ trụ. Nó mang đến cho chúng ta cơ hội để hiểu rõ hơn về nguồn gốc của vũ trụ, sự hình thành của các ngôi sao và thiên hà, và thậm chí là nguồn gốc của nước và sự sống.
Với những công nghệ tiên tiến và khả năng quan sát độc đáo, SPHEREx hứa hẹn sẽ mang đến những khám phá đột phá, làm thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về vũ trụ và vị trí của chúng ta trong đó. Chúng ta hãy cùng chờ đợi những kết quả thú vị mà “cỗ máy thời gian” này sẽ mang lại trong tương lai gần.