Thông tin gây sốc vừa được hé lộ: Ukraine từng cân nhắc kế hoạch phá hủy các nhà máy điện hạt nhân của mình để ngăn chặn Nga tiếp cận trong trường hợp Kiev thất thế. Tiết lộ này đến từ cựu cố vấn của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, ông Aleksey Arestovich.
Trong cuộc phỏng vấn với nhà báo Alexandr Shelest vào ngày 22-3, ông Aleksey Arestovich đã đề cập đến phát biểu của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc Washington sở hữu các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine “có thể là sự bảo vệ tốt nhất cho cơ sở hạ tầng đó”.
Ông Arestovich cho rằng Mỹ đang cố gắng ngăn chặn một thảm họa hạt nhân, chứ không chỉ đơn thuần muốn chiếm giữ các cơ sở này vì lợi ích riêng.
Đài RT dẫn lời ông Arestovich: “Họ biết về kế hoạch của chúng tôi là cho nổ tung tất cả nhà máy điện hạt nhân nếu Ukraine bắt đầu thất thế. Ông Budanov (người đứng đầu Cơ quan Tình báo Quân sự Ukraine Kirill Budanov) đã cân nhắc ý tưởng đó một năm rưỡi trước. Cho nổ tung mọi thứ: các nhà máy của Nga mà chúng tôi có thể tiếp cận và cả của chúng tôi”.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia: tâm điểm của cuộc xung đột. Ảnh: Tân Hoa Xã
Ông Donald Trump cho biết ông đã đề xuất ý tưởng tiếp quản các nhà máy hạt nhân trong cuộc điện đàm với ông Zelensky vào đầu tuần. Ông Trump cho rằng Mỹ có thể hỗ trợ vận hành các nhà máy này nhờ chuyên môn về điện.
Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky lại đưa ra một phiên bản khác. Ông nói rằng hai người chỉ thảo luận về nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, chứ không phải toàn bộ ngành sản xuất điện của Ukraine. Cuộc trò chuyện cũng tập trung vào tiềm năng đầu tư của Mỹ.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia: Nguy cơ tiềm ẩn
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia là nhà máy lớn nhất ở Ukraine và châu Âu. Hiện tại, nhà máy này đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga từ đầu năm 2022. Cuối năm đó, Nga đã đơn phương sáp nhập khu vực Zaporizhzhia của Ukraine.
Ông Yuri Chernichyuk, người được Nga bổ nhiệm làm giám đốc nhà máy Zaporizhzhia, khẳng định cơ sở này thuộc về Nga và chỉ do Nga vận hành. Ông bác bỏ khả năng Mỹ hay Ukraine nắm quyền kiểm soát cơ sở hạt nhân này.
Nhà máy này đã phải đóng cửa phần lớn từ giữa năm 2023 do các cuộc pháo kích và gián đoạn nguồn nước.
Một công ty con của tập đoàn năng lượng nhà nước Nga Rosatom đang điều hành nhà máy, với mục tiêu khôi phục hoạt động khi các điều kiện an toàn được đảm bảo.
Cả Moscow và Kiev đều cáo buộc nhau tấn công và gây nguy hiểm cho an ninh của nhà máy.
Nga đã nhiều lần cáo buộc Ukraine nhắm vào cả nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và vùng Kursk. Ngược lại, Kiev khẳng định các cuộc tấn công vào Zaporizhzhia là do Nga thực hiện và phủ nhận việc nhắm vào nhà máy điện hạt nhân Kursk.
Kế hoạch gây tranh cãi và những hệ lụy
Thông tin về kế hoạch phá hủy nhà máy điện hạt nhân của Ukraine đã gây ra nhiều tranh cãi. Nếu kế hoạch này được thực hiện, hậu quả sẽ vô cùng thảm khốc, không chỉ đối với Ukraine mà còn đối với toàn bộ khu vực châu Âu.
Liệu đây có phải là một biện pháp tự vệ chính đáng trong tình thế nguy cấp, hay là một hành động vô trách nhiệm có thể dẫn đến thảm họa hạt nhân?
Những diễn biến xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và những thông tin mới được tiết lộ cho thấy nguy cơ tiềm ẩn của một thảm họa hạt nhân vẫn còn rất cao. Cần có những nỗ lực quốc tế để đảm bảo an toàn cho các cơ sở hạt nhân và ngăn chặn mọi hành động có thể gây ra hậu quả khôn lường.